Πολλοί πιστεύουν ότι η δημοκρατία είναι ένα πράγμα, που όταν το χρειάζεσαι ή όταν σου λείπει δεν έχεις παρά να πατήσεις ένα κουμπί, να γυρίσεις έναν διακόπτη και θα σου έρθει.
Πιστεύουν επίσης ότι αν φύγει το κακό αυτό που θα ακολουθήσει θα είναι οπωσδήποτε το καλύτερο. Δεν σκέφτονται ότι μπορεί μετά το κακό να έρθει το χειρότερο. Θεωρούν ότι η ιστορία είναι ένα βέλος, που οδηγεί πάντα ευθύγραμμα σε μια κατεύθυνση. Και ναι με αυτό μπορεί να είναι και σωστό, αλλά μόνον κάτω από μια πολύ μακροπρόθεσμη οπτική. Βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, σε μικρή κλίμακα, η ιστορία είναι γεμάτη πισωγυρίσματα, γεμάτη ένα βήμα πίσω και δυο μπροστά, ένα βήμα μπροστά και δύο πίσω.
Γιαυτό και σήμερα, άνθρωποι που δεν έχουν ιδέα για το τι είναι η σημερινή Τουρκία, για το πως και γιατί προέκυψε να είναι έτσι, μετά από μια ιστορία 100 ετών από την ίδρυση της, για το ποιες είναι οι αντιθέσεις και ποια τα αδιαπέραστα τείχη που χωρίζουν τις κοινωνικές της ομάδες, για το ποια είναι η τουρκική ψυχή, εύχονται από καρδίας να χάσει ο “δικτάτορας” για να έρθει αυτόματα η δημοκρατία. Επειδή πιστεύουν ότι αν χάσει αυτός θα ανατείλουν καλύτερες μέρες για την χώρα, εξ ορισμού.
Η Τουρκία, όμως, είναι ήδη σε ένα δρόμο χωρίς επιστροφή. Στον δρόμο όπου οι Τούρκοι βάλθηκαν να λύσουν τις διαφορές που σωρεύτηκαν έναν ολόκληρο αιώνα και τις οποίες κρατούσαν με πολλή προσπάθεια και πολλή βια κρυμμένες κάτω από την επιφάνεια, με την πίεση στο μεγάλο καζάνι διαρκώς να αυξάνεται. Τώρα το τζίνι βγήκε από το λυχνάρι και δεν κρατιέται.
Σε μια τέτοια ριζική αναδιαμόρφωση μιας κοινωνίας δεν υπάρχει ούτε λογική ούτε ευθύγραμμη πορεία. Και τα μέτρα των συμμαζεμένων άλλων κοινωνιών ειδικά των δυτικών, που θεωρούν τα πάντα αυτονόητα, δεν είναι επαρκή για να την αναλύσουν.
Η πορεία αυτή θα έχει θύματα και θύτες, θα έχει αποκατάσταση αδικίας και δημιουργία νέων αδικιών, θα έχει πόνο και δάκρυα. Δεν είναι μάχη ανάμεσα στο καλό και στο κακό, όπως εμείς τουλάχιστον την εννοούμε κοιτώντας την από μακριά. Ούτε μάχη ανάμεσα στην λογική και στο παράλογο, επειδή υπάρχουν πολλές λογικές και πολλά παράλογα, ανάλογα με το πόσες καμτσικιές έχει φάει η πλάτη αυτού που κάνει τις σταθμίσεις. Είναι μάχη που την οδηγούν τα ένστικτα και καταλήγει στην εδραίωση νέων θεμελιωδών ισορροπιών.
Σε κάθε περίπτωση, οι Τούρκοι ξέρουν καλύτερα. Ακόμη και αν κάνουν λάθος επιλογές, λάθος σύμφωνα με την δική μας θεωρία, αυτοί είναι που θα πληρώσουν. Και πληρώνοντας θα μάθουν. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος απόκτησης τέτοιου είδους γνώσης στα ανθρώπινα.