Το κόλλημα με τον Fernando Pessoa άρχισε πριν χρόνια με τον (οξύμωρο ως τίτλο) “Αναρχικό Τραπεζίτη” και δύσκολα εξηγείται. Ο συγκεκριμένος Τραπεζίτης άνοιξε την πόρτα σ’ έναν κόσμο μαγικό. Εξίσου μαγικό με αυτούς των μεγάλων Ελλήνων και ξένων γιγάντων, που σε κάνουν να νιώθεις όπως ο Τζακ στη φασολιά. Όλο και την ανεβαίνεις, για να φτάσεις στον ουρανό. Ακολούθησε το “Βιβλίο της Ανησυχίας”. Εκεί κατάλαβες ότι ο “έρωτας” θα ‘ναι για πάντα.
Κι έκτοτε, όντως, συνεχίζεται, παρόλο που πέρασαν τόσα χρόνια. Κι αυτός ο τεράστιος συγγραφέας (ναι, αυτός που σε κάνει να αισθάνεσαι όπως ο Τζακ στη φασολιά) κάποτε έγραψε ότι πατρίδα του είναι η πορτογαλική γλώσσα. Και κάτω από τη σκέπη της άφησε το ταλέντο του ελεύθερο, κάτι για το οποίο του χρωστάμε τουλάχιστον ένα μεγάλο obrigado.
Κι αυτή τη γλώσσα, τη γλώσσα του Pessoa, τη μιλούν περισσότεροι από 200 εκατομμύρια άνθρωποι και σήμερα γιορτάζουν, γιατί είναι η Παγκόσμια Ημέρα Πορτογαλικής Γλώσσας. Κι όπως εμείς έχουμε τη λέξη “φιλότιμο”, που δύσκολα μεταφράζεται, έτσι κι οι “Λουζιτανόφωνοι” (όποιος διάβαζε Αστερίξ, θα θυμάται τους Λουζιτανούς) έχουν τη λέξη “saudade”. Είναι μια εντελώς πορτογαλική έννοια, μια λέξη δύσκολα μεταφράσιμη, κάτι σαν τη μελαγχολία της νοσταλγίας για μια ανάμνηση, κάτι σαν το αίσθημα πόνου για αυτό που χάθηκε, κάτι σα μια ιστορία που χάνεται στο μύθο με τον χρόνο. Για εραστές που χάθηκαν, αλλά κι όχι μόνο.
Σίγουρα, για πολλούς το άρθρο αυτό θα είναι αδιάφορο. Δεν έχει κορωνοϊό ή λογοτεχνική έκφραση. Και το “Cosmopolitan” είναι δύσκολο σπορ. Όμως εκτός από Έλληνες, είμαστε και Πολίτες του Κόσμου. Κι άλλοι λαοί είναι περήφανοι για τη γλώσσα τους κι ας μην έχουν στη φαρέτρα τους έναν Σωκράτη να την έχει μιλήσει, έναν Πλάτωνα να την έχει “μεγαλώσει”. Ας μην έχουν κλασικούς να την έχουν ζωντανέψει, Ελύτηδες, Σεφέρηδες και Δημουλάδες, να τη χρησιμοποιούν, για να μιλούν με τον Θεό. Άλλωστε, πορτογαλόφωνο δεν είναι μόνο το ποδόσφαιρο κι ούτε μόνο ο κάθε Ρονάλντο ή ο κάθε Φερνάντο Σάντος. Και ο Mundo Lusofono (“πορτογαλόσφαιρα” (πορτογαλόφωνος κόσμος), σ’ ελεύθερη μετάφραση) είναι πολύ μεγάλο μέγεθος. Ειδικά οι συγγραφεις του κόσμου αυτού. Με τον Pessoa να είναι το 10 το καλό.
Κι αν έστω κι ένας ακόμα κατανοήσει τι εστί Pessoa, “Αναρχικός Τραπεζίτης” και Mundo Lusofono, τότε, όπως θα έλεγε ο Οράτιος, lucro pone (θεώρησέ το ως κέρδος).
ΘΑΝΟΣ ΚΛΕΤΣΑΣ
Ο Αθ. Κλέτσας (Θάνος για τους φίλους) είναι κλασσικός φιλόλογος με μεταπτυχιακές σπουδές στην Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων και τη Φιλοσοφία της εκπαίδευσης. Κατάγεται από τις Σέρρες και ζει μόνιμα στη Ρόδο, όπου υπηρετεί πλέον ως Διευθυντής του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας. Μιλάει λίγο, γράφει πολύ.