Η επέλευση της νέας κρίσης λόγω του κορωνοϊού, με τον αναγκαστικό εγκλεισμό όλων μας και τις υπόλοιπες γνωστές συνέπειες, έφερε ξανά την αγωνία για την καθημερινή επιβίωση, και μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις με την στενή, βιολογική της έννοια, όχι μόνο για ιατρικούς αλλά και για οικονομικούς λόγους, σχεδόν σε όλους τους συμμετέχοντες στην πραγματική οικονομία.
Από τους πρώτους κλάδους που επλήγησαν ήταν ο κλάδος των Δικηγόρων, καθώς από τις 15 Μαρτίου έκλεισαν αναγκαστικά τα Δικαστήρια, πριν από πολλές άλλες δραστηριότητες. Πολύ σύντομα έκλεισαν και τα Κτηματολογικά Γραφεία και τα Υποθηκοφυλακεία, σχεδόν ταυτόχρονα οι Δικαστικοί Επιμελητές άρχισαν να απέχουν από τα καθήκοντά τους, και γενικά σταμάτησε κάθε δυνατότητα παραγωγής εισοδήματος από οποιαδήποτε πηγή για το σύνολο, σχεδόν, των Δικηγόρων της χώρας.
Αναγνωρίζοντας το γεγονός αυτό ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, και πολύ σύντομα και άλλοι Υπουργοί της Κυβέρνησης, προανήγγειλαν την οικονομική ενίσχυση των Δικηγόρων με το γνωστό, πλέον, έκτακτο οικονομικό βοήθημα των 800€.
Τις πρώτες ημέρες μετά την εξαγγελία προκάλεσε τεράστια έκπληξη στον κλάδο η απουσία οποιασδήποτε πρόνοιας για τους Ασκούμενους Δικηγόρους, οι οποίοι δεν έχουν καμμιά πηγή εσόδων και, ως γνωστόν, δε δικαιούνται επιδόματος ανεργίας. Κι ενώ γινόταν από πολλούς εκπροσώπους του κλάδου προσπάθεια να εξασφαλιστεί η προστασία και για τους Ασκούμενους, η οποία θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητη, τελικά σήμερα ο Υπουργός Γιάννης Βρούτσης εξαίρεσε ακρίτως όλους τους Δικηγόρους από τη λήψη του βοηθήματος των 800€.
Επειδή ένα από τα ισχυρά στερεότυπα στην ελληνική κοινωνία το οποίο, είμαι βέβαιος, η Κυβέρνηση έχει σίγουρα σκεφτεί να χρησιμοποιήσει κατά των Δικηγόρων για να δικαιολογήσει τη στάση της αυτή, ακόμη κι αν δεν το έχει κάνει μέχρι τώρα, είναι ότι δήθεν “οι Δικηγόροι έχουν λεφτά”, ας δούμε πόσα χρήματα πρέπει να βγάζει από την εργασία του ο μέσος Δικηγόρος στην Ελλάδα, δηλαδή τουλάχιστον το 75% του κλάδου με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία, για να επιβιώσει. Σημειώνουμε ότι όλα τα μεγέθη που αναφέρονται παρακάτω είναι πραγματικά (για τις πηγές και τη μέθοδο υπολογισμού βλ. στο τέλος του άρθρου, υπό τον τίτλο “Μεθοδολογία – Πηγές”).
Α. ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΙΣΠΡΑΞΗ 1.450€ ‘Η 79 ΔΙΚΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ, ΓΙΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΝΕΙΔΙΚΕΥΤΟΥ ΕΡΓΑΤΗ
Προκειμένου ένας Δικηγόρος να αποκτήσει πραγματικό διαθέσιμο μηνιαίο εισόδημα ίσο με το εισόδημα ενός άγαμου και άπειρου ανειδίκευτου εργάτη ηλικίας 20 ετών, ήτοι 429,53€ καθαρά / 523,60€ μεικτά (στατιστικό μέγεθος 31-12-2016), απαιτείται να πετύχει μέσο μηνιαίο ύψος κύκλου εργασιών περί τα 1.450€, το οποίο ισοδυναμεί: (α) με το καθαρό έσοδο από την έκδοση γραμματίων προείσπραξης για την παράσταση σε πάνω από 6 πλήρεις Δίκες Μονομελούς Πρωτοδικείου το μήνα (κατάθεση, παράσταση, Προτάσεις) ή μεταξύ 79 και 80 δικών το χρόνο (159 γραμμάτια προείσπραξης), ΑΛΛΩΣ (β) με το μεικτό έσοδο από το χειρισμό υποθέσεων με οικονομικό αντικείμενο συνολικής αξίας περί τις 580.000€ κατ’ έτος και την ελάχιστη ποσοστιαία αμοιβή που προβλέπει ο Κώδικας Δικηγόρων για κάθε πλήρη δίκη στον πρώτο βαθμό (3%), όπως ειδικότερα αναλύεται στον ακόλουθο Πίνακα Α. Και αυτό υπό ιδανικές συνθήκες, αν δηλαδή δεν έχει οφειλές προς το Δημόσιο, τα Ασφαλιστικά Ταμεία, τις Τράπεζες και γενικά κανέναν τρίτο.
ΠΙΝΑΚΑΣ Α

Β. ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΙΣΠΡΑΞΗ 1.900€ ‘Η 106 ΔΙΚΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ, ΓΙΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΣΤΟ ΟΡΙΟ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ
Προκειμένου ένας Δικηγόρος να αποκτήσει πραγματικό διαθέσιμο μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα (μιας οικογένειας με 2 γονείς και 2 τέκνα) στο όριο της φτώχειας, ήτοι 787,50€ (στατιστικό μέγεθος 31-12-2016), απαιτείται να πετύχει μέσο μηνιαίο ύψος κύκλου εργασιών περί τα 1.935€, το οποίο ισοδυναμεί: (α) με το καθαρό έσοδο από την έκδοση γραμματίων προείσπραξης για την παράσταση σε σχεδόν 9 πλήρεις Δίκες Μονομελούς Πρωτοδικείου το μήνα (κατάθεση, παράσταση, Προτάσεις) ή τουλάχιστον 106 δίκες το χρόνο (212 γραμμάτια προείσπραξης), ΑΛΛΩΣ (β) με το μεικτό έσοδο από το χειρισμό υποθέσεων με οικονομικό αντικείμενο συνολικής αξίας περί τις 775.000€ κατ’ έτος και την ελάχιστη ποσοστιαία αμοιβή που προβλέπει ο Κώδικας Δικηγόρων για κάθε πλήρη δίκη στον πρώτο βαθμό (3%), όπως ειδικότερα αναλύεται στον ακόλουθο Πίνακα Β. Και τούτο, όπως και πριν υπό ιδανικές συνθήκες, δηλαδή χωρίς οφειλές (σ.σ. ορισμένα έξοδα παρουσιάζονται αναλογικά αυξημένα).
ΠΙΝΑΚΑΣ Β

Γ. ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΙΣΠΡΑΞΗ 2.800€ ‘Η 155 ΔΙΚΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ, ΓΙΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΣΤΟ ΟΡΙΟ ΤΗΣ “ΑΞΙΟΠΡΕΠΟΥΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ”
Τέλος, προκειμένου ένας Δικηγόρος να αποκτήσει πραγματικό διαθέσιμο μηνιαιό οικογενειακό εισόδημα (μιας οικογένειας με 2 γονείς και 2 τέκνα) ίσο με το μέσο διαθέσιμο οικογενειακό εισόδημα στη χώρα, ήτοι 1.244,33€, το οποίο αποτελεί και το εισόδημα αξιοπρεπούς διαβίωσης σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Αρχή (στατιστικό μέγεθος 31-12-2016), απαιτείται να πετύχει μέσο μηνιαίο ύψος κύκλου εργασιών περί τα 2.840€, το οποίο ισοδυναμεί: (α) με το καθαρό έσοδο από την έκδοση γραμματίων προείσπραξης για την παράσταση σε σχεδόν 13 πλήρεις Δίκες Μονομελούς Πρωτοδικείου το μήνα (κατάθεση, παράσταση, Προτάσεις) ή περίπου 156 δίκες το χρόνο (311 γραμμάτια προείσπραξης), ΑΛΛΩΣ (β) με το μεικτό έσοδο από το χειρισμό υποθέσεων με οικονομικό αντικείμενο συνολικής αξίας σχεδόν 1.136.000€ κατ’ έτος και την ελάχιστη ποσοστιαία αμοιβή που προβλέπει ο Κώδικας Δικηγόρων για κάθε πλήρη δίκη στον πρώτο βαθμό (3%), όπως ειδικότερα αναλύεται στον ακόλουθο Πίνακα Γ. Όλα όσα αναφέρονται τελούν πάντοτε υπό την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχουν συσσωρευμένες οφειλές προς τρίτους (σ.σ. ορισμένα έξοδα παρουσιάζονται και πάλι αναλογικά αυξημένα, αλλά πάντως στον ελάχιστο εύλογο βαθμό).
ΠΙΝΑΚΑΣ Γ

Τα παραπάνω νούμερα αποδεικνύουν ότι είναι μαθηματικώς βέβαιο και αναντίρρητο, ενόψει και της υποχρέωσης καταβολής ασφαλιστικών εισφορών και τέλους επιτηδεύματος ανεξαρτήτως απόκτησης εισοδήματος, καθώς και της φορολόγησης των εισοδημάτων των επαγγελματιών από το 1ο Ευρώ (χωρίς αφορολόγητο όριο), πως Δικηγόρος με κύκλο εργασιών μικρότερο από 1.450€/μήνα συσσωρεύει χρέη προς το Δημόσιο και τον Ε.Φ.Κ.Α., ενδεχομένως δε και προς τις Τράπεζες και τρίτους. Αποδεικνύεται, εξάλλου, μαθηματικά, ότι απαιτείται να αποκομίσει εισόδημα ισοδύναμο με το μεικτό έσοδο από 6 πλήρες δίκες Μονομελούς Πρωτοδικείου (άρα, την έκδοση 12 γραμματίων προείσπραξης) το μήνα για να πετύχει τον χαμηλότερο δυνατό στόχο εισοδήματος (σύμφωνα με τον Πίνακα Α) προκειμένου το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα που θα αποκτήσει να είναι λίγο πάνω από το ήμισυ του ορίου της φτώχειας, άλλως να αποκομίσει εισόδημα ισοδύναμο με το μεικτό έσοδο από 9 πλήρες δίκες Μονομελούς Πρωτοδικείου (άρα, την έκδοση 18 γραμματίων προείσπραξης) το μήνα για να αποκομίσει μεικτό εισόδημα στο όριο της φτώχειας (σύμφωνα με τον Πίνακα Β).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Με τον τρόπο με τον οποίον ασκείται σήμερα (μικρά ατομικά γραφεία), υπό το βάρος των φορολογικών και ασφαλιστικών επιβαρύνσεων και με το επίπεδο των αμοιβών που αντιστοιχούν στις δυνατότητες της αγοράς, το επάγγελμα του Δικηγόρου είναι μη βιώσιμο. Σε αυτόν τον κλάδο των 38.000 επιστημόνων, περίπου, που το μεγαλύτερο μέρος του αδυνατεί να ανταπεξέλθει στα καθημερινά έξοδα, η κρίση του κορωνοϊού και η αναστολή του συνόλου της δικηγορικής ύλης από τις 14 Μαρτίου 2020 καθίσταται αυτομάτως κρίση επιβίωσης, καθώς τουλάχιστον ένας (1) στους δυο (2) Δικηγόρους, κατά μέσο όρο, βίωναν ήδη μια κατάσταση στην οποία συσσώρευαν χρέη προς το Δημόσιο και τα Ασφαλιστικά Ταμεία για μπορούν να έχουν ένα μικρό, ελάχιστο ποσό για την οικογένειά τους και να ελπίζουν ότι η κατάσταση θα αλλάξει στο μέλλον.
Γι’ αυτό σου λέω νέε μου, που ίσως ονειρεύεσαι να μπεις στη Νομική, μη γίνεις Δικηγόρος. Οι Κυβερνήσεις θα σε κατηγορούν ως φοροφυγά, θα σε μεταχειρίζονται φορολογικά και ασφαλιστικά ως προνομιούχο ενώ εσύ δε θα έχεις να πληρώσεις το ρεύμα, και στις κρίσεις θα σε εγκαταλείπουν στην τύχη σου.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ – ΠΗΓΕΣ
- Για λόγους στατιστικής ακρίβειας, επελέγη ως περίοδος αναφοράς το έτος 2017 για το οποίο υπάρχουν επίσημα δημοσιευμένα στοιχεία για το σύνολο των παραγόντων που εξετάζονται, και βάσει αυτού ελήφθησαν υπόψη τα στοιχεία περί του έτους 2016 σε ό,τι αφορά τα όρια φτώχειας και αξιοπρεπούς διαβίωσης, όπως δημοσιεύτηκαν από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ιδίως το από 23-6-2017 Δελτίο Τύπου με τίτλο “Κίνδυνος Φτώχειας: Έρευνα Εισοδήματος και συνθηκών διαβίωσης των νοικοκυριών 2016“). Σημειώνεται ότι η κατάσταση στις 31-12-2019 ήταν ελάχιστα διαφορετική.
- Ο μηνιαίος μισθός του άγαμου και άπειρου ανειδίκευτου εργάτη ηλικίας 20 ετών κατά την περίοδο αναφοράς προκύπτει από το συνδυασμό των διατάξεων του Ν. 4093/2012, της 6ης Π.Υ.Σ. που κυρώθηκε με το άρθ. 1 του Ν. 4046/2012 και της Ε.Γ.Σ.Ε.Ε. ετών 2016-2017 (31.3.2016) μετά του Προσαρτήματός της.
- Ελήφθησαν περαιτέρω υπόψη ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος (Ν. 4172/2013 και συμπληρωματικά Ν. 2238/1994), ο Νόμος περί Ενιαίου Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης (Ν. 4387/2016) όπως εφαρμόζονταν κατά την περίοδο αναφοράς, και βεβαίως τα διδάγματα της κοινής πείρας και λογικής σε ό,τι αφορά το ελάχιστο δυνατό κόστος λειτουργίας ενός δικηγορικού γραφείου σε μια επαρχιακή πόλη. Αυτονόητα, τα κόστη είναι από 15-35% υψηλότερα για την Αθήνα, τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη, κατά πρόχειρη εκτίμηση.
- Τα “ποσά αναφοράς” είναι αυτά που προβλέπονται στον Κώδικα Δικηγόρων (Ν. 4194/2013) και τις κατ’ εξουσιοδότηση εκδοθείσες αποφάσεις για την έκδοση γραμματίων προείσπραξης προς πραγματοποίηση παραστάσεων στα Δικαστήρια.
- Τέλος, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των Δικηγορικών Συλλόγων Σερρών και Δράμας, το έτος 2016 το 34,37% του συνόλου των μελών του Δικηγορικού Συλλόγου Σερρών (122 από 355) και το 47,02% του συνόλου των μελών του Δικηγορικού Συλλόγου Δράμας (87 από 185) είχαν λιγότερες από 10 δίκες το χρόνο.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΡΙΣΣΗΣ
Σύμβουλος Στρατηγικής, Δικηγόρος και Οικονομολόγος. Οι πολιτικές του απόψεις συνοψίζονται στη φράση "ελεύθερη οικονομία με κρατική εποπτεία χάριν της κοινωνικής δικαιοσύνης" αλλά, όπως λέει, δεν εκπροσωπούνται πια στη Βουλή. Διαβάζει όσο περισσότερο μπορεί, γράφει μόνο για ό,τι ξέρει.