Ο ΝΑΝΟΣ ΠΟΥ ΕΜΕΙΝΕ ΓΙΓΑΝΤΑΣ

Έπεσε προχθές το μάτι μου σε μία έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, αφιερωμένη, στον Ανρί ντε Τουλούζ Λωτρέκ (1864-1901), στον μεγάλο αυτόν γάλλο ζωγράφο, που μεγαλούργησε στα τέλη του 19^ου αι. στην Πόλη του Φωτός, το Παρίσι. Έναν ζωγράφο που αποτύπωσε τις νύχτες στη Μονμάρτρη (η “Μονμάρτη” είναι ελληνική παραφθορά) καλύτερα από κάθε άλλον, έναν ζωγράφο που με τη χρωµατιστή του παλέτα αποτύπωνε αφαιρετικά τον ανεµόµυλο του «Μουλέν Ρουζ», μεταδίδοντας στα έργα του το άρωμα και τον αισθησιασμό που άφηναν οι χορεύτριες του κανκάν στο πέρασµά τους απ’ τη σκηνή του εµβληµατικού καµπαρέ.

Ο Τουλούζ-Λωτρέκ πρωταντίκρισε τον  μάταιο τούτο κόσμο σε μια πόλη της νότιας Γαλλίας και ήταν γιος ενός Κόμη και μιας Κόμισσας, ήταν δηλαδή γόνος αριστοκρατικής οικογένειας. Οι γονείς του, όμως, ήταν πρώτα ξαδέρφια, κάτι που αποτελούσε συνήθη πρακτική εκείνη την εποχή, προκειμένου να διατηρηθεί η περιουσία της οικογένειας μεταξύ των μελών της και να μην πέσει σε άλλη οικογένεια. Ξέρετε, τα λεφτά να μείνουν σε μας, να μην τα φάει κάνας προικοθήρας ή καμιά καπάτσα. Αυτήν ακριβώς την πρακτική την πλήρωσε δυστυχώς ο μικρός Λωτρέκ, ο οποίος μπορεί να εξελίχθηκε σε γίγαντα της ζωγραφικής, αλλά σωματικά ήταν στην κυριολεξία νάνος.

Ο Τουλούζ-Λωτρέκ δεν έφτανε το 1,50 σε ύψος. Το γεγονός της αιμομιξίας των γονιών του τού δημιούργησε γενετικές ανωμαλίες. Έτσι, τα πόδια του σταμάτησαν να αναπτύσσονται φυσιολογικά, αφού τα έσπασε κάποια στιγμή και τα 2, το ένα σε ηλικία 12 και το άλλο στα 14 του. Σε αντίθεση, όμως, με τα πόδια του, το υπόλοιπο του σώμα είχε φυσιολογική ανάπτυξη. Έτσι, παρέμεινε μόνο 147 εκατοστά πάνω απ’ την επιφάνεια της θαλάσσης. Εξαιτίας αυτής της ανωμαλίας στη σωματική του διάπλαση, δεν ήταν σε θέση να έχει μία νορμάλ, συμβατική κοινωνική ζωή, γεγονός που πιθανότατα τον οδήγησε να αφοσιωθεί στη ζωγραφική. Ήταν απ’ τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του μετα-ιμπρεσιονισμού, ενώ εκτός αυτού θεωρείται και ο επίσημος εικονογράφος της νυχτερινής ζωής εκείνης της εποχής (της λεγόμενης Μπελ Επόκ) στη νυκτερινή ζωή των καμπαρέ του Παρισιού. Οι πίνακές του χαρακτηρίζονταν από έντονα χρώματα και ανθρώπινες παρουσίες. Θεωρείται επιπλέον ένας από τους πρωτοπόρους στην τέχνη της αφίσας, γνωστός κυρίως για τις αφίσες που φιλοτέχνησε για το καμπαρέ Μουλέν Ρουζ. Ξέρετε, το γνωστό Μουλέν Ρουζ της Μπελ Επόκ.

Μπελ Επόκ («Όμορφη Εποχή» στα Ελληνικά) ονομάστηκε η περίοδος εκείνη στην ευρωπαϊκή ιστορία από το 1871 έως την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1914. Ονομάστηκε όμορφη, γιατί η αστική κυρίως τάξη διαπνεόταν από έναν αέρα αισιοδοξίας και προσπαθούσε να κάνει πολυτελή την καθημερινότητά της. Τότε επινοήθηκαν τα επαγγελματικά δείπνα εργασίας και τελειοποιήθηκε η σαμπάνια. Η μόδα έγινε κυρίαρχο στοιχείο και τα φανταχτερά φτερά και οι γούνες ήταν το πιο εμφανές χαρακτηριστικό της. Το κέντρο της Μπελ Επόκ και της μόδας με τα ρούχα υψηλής ραπτικής ήταν το Παρίσι. Σ’ αυτό το Παρίσι έζησε και μεγαλούργησε ο Τουλούζ-Λωτρέκ. Και ειδικά σε μια περιοχή της, τη Μονμάρτρη .

Η Μονμάρτρη αποτελούσε το κυρίαρχο κέντρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας στην Πόλη του Φωτός. Από τις αρχές του 19ου αιώνα και μέχρι τις αρχές του 20ου εξελίχθηκε στο πιο σημαντικό κέντρο καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων και τόπο συγκέντρωσης πολλών, κυρίως φτωχών, διανοούμενων, καλλιτεχνών, μεταξύ των οποίων ο Βαν Γκογκ, ο Ματίς και ο Πικάσο, καθώς επίσης γυναικών ελευθέρων ηθών και διαφόρων σπουδαστών, που λόγω του τρόπου ζωής τους έδωσαν στην περιοχή τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της, αυτόν που ονομάζουμε μποέμ.

Ο Λωτρέκ εκτός από μποέμ θεωρείται, επίσης, ένας από τους πρωτοπόρους στην τέχνη της αφίσας, γνωστός κυρίως για τις αφίσες που φιλοτέχνησε για το καμπαρέ Μουλέν Ρουζ. Και δεν άφησε τίποτα. Αποτύπωσε όλη την ατμόσφαιρα της νύκτας με τις χορεύτριες, τους αστούς πελάτες, τα κορίτσια που βοηθούσαν εκτός πίστας, γενικά όλη την …μυρωδιά, που υπήρχε στα καμπαρέ αυτά την περίοδο της Μπελ Επόκ. Και τα περιέγραφε όλα ως αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας. Από μέσα…  Και έζησε όλη την ενήλικη ζωή του εκεί, στο επίκεντρο της μποέμικης ζωής όλης της Ευρώπης, στη Μονμάρτρη και στα καμπαρέ της, όπως στο θρυλικό Moulin Rouge, το Lapin Agile και το Le Chat Noir. Βέβαια, η ζωή του δεν ήταν ρόδινη. Τα συμπλέγματα που κουβαλούσε λόγω της εμφάνισής του, τον έκαναν πολύ δυστυχισμένο και στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του αντιμετώπισε πρόβλημα αλκοολισμού, για να ξεχνά την κατάστασή του. Και το γεγονός ότι δεν μπορούσε να βρει γυναίκα και να ερωτευτεί ή να φτιάξει οικογένεια, τον οδηγούσε στον αγοραίο έρωτα και τις ελαφρών ηθών γυναίκες της Μονμάρτρης. Και αυτό το πλήρωσε: πέθανε σε ηλικία μόλις 37 ετών, έχοντας προσβληθεί από σύφιλη, που κόλλησε από μια πεταλουδίτσα της νύχτας.

Όσο για τα έργα του, αυτά έμειναν αθάνατα και διαχρονικά. Η τέχνη του αναγνωρίστηκε παγκοσμίως –κυρίως μετά θάνατον, όπως συνήθως συμβαίνει. Ο «Χορός στο Μουλέν Ρουζ», ο «Ιατρικός έλεγχος», η «Πλύστρα», «Στο κρεβάτι», «Η Λα Γκουλού καταφθάνει στο Μουλέν Ρουζ» είναι μερικοί μόνο τίτλοι απ’ τα έργα του και σήμερα πωλούνται για χιλιάδες κι εκατομμύρια ευρώ. Βέβαια, ο ίδιος δεν τα χρειάστηκε ποτέ τα χρήματα. Είχε πολλά από γεννησιμιού του. Λίγο ύψος ήθελε, λίγο παραπάνω ύψος, αλλά η μητέρα φύση στάθηκε πολύ σκληρή μαζί του, γιατί η μητέρα Λωτρέκ ήταν πρώτη ξαδέρφη του πατέρα του. Αμαρτίες γονέων παιδεύουσιν τέκνα…!!.