Όταν μπαίνεις οδικά στη “Μακεδονία” και βρίσκεσαι στην μέτρια και κάπως στενόχωρη Ε.Ο. τους, οι πρώτες 3-4 τεράστιες πινακίδες σε ενημερώνουν ότι κάπου υπάρχει ένα аеродром που ονομάζεται ALEXANDER THE GREAT. Ακολουθούν 7-8 μεγάλες πινακίδες που ενημερώνουν ότι βρίσκεσαι στο motorway που ονομάζεται ALEXANDER THE MACEDON (ή εναλλακτικά OF MACEDONIA).
Με όσους ντόπιους ήρθα σε επαφή (σύνορα, διόδια, βενζινάδικα, αργότερα διαβάτες στο Veles) είχα γενικά φιλική-χαμογελαστή αντιμετώπιση, σπανιότερα αδιάφορη. Πάντα μιλούσα μόνο ελληνικά, ακόμη και όταν έβλεπα ότι δεν καταλάβαιναν. Χαιρετούσα συνήθως με την προσφώνηση “Καλημέρα / καλησπέρα αδερφέ!” (“αδερφέ Μακεδόνα!”, όταν είχα κέφια). Μόλις μπήκα από Ελλάδα, μία μετά τα μεσάνυχτα Μ. Πέμπτης και χαιρέτησα, ο αστυνομικός στον έλεγχο κοίταξε την ταυτότητά μου και ρώτησε “τι είναι Attika?”. “Έτσι λέγεται η πρεφεκτούρα, ο νομός, η περιοχή…” του απάντησα …”Ξέρεις Θρακομακεδόνες;” μου είπε. “Ναι, αρκετούς”, απάντησα με περιπαικτική διάθεση. Χαμογέλασε, “Έχω πάει, έχω φίλους” – μάλλον εννοούσε την γειτονιά στους πρόποδες της Πάρνηθας. Μετά βρίσκεσαι σε μια μικρογραφία Λας Βέγκας με 3-4 φωτεινά καζίνα, που αναβοσβήνουν φώτα και χορεύουν απεικονίσεις κοριτσιών του Moulin Rouge.
Ξέρω ότι τα Σκόπια, η πόλη, έχουν γίνει κάτι σε στυλ Ντίσνεϋλαντ του Αλέξανδρου και της Μακεδονίας, νοούμενα ως “δικά τους”. Με απίστευτη σπατάλη, τεράστια μνημεία και το αντίστοιχο κιτσαριό που συνδέεται με αυτά. Είδα τυχαία στο YouTube παλιά ένα βουλγάρικο τηλεοπτικό ντοκυμανταίρ με ελληνικούς υπότιτλους, καθαρά ειρωνικό της κατάστασης και με οξεία κριτική, ακόμη και από Σκοπιανούς. Ήθελα να κάνω μια βόλτα και από τα Σκόπια, όμως η καθυστέρηση αναχώρησης από την Αθήνα και η ώρα που έφτασα δεν μου το επέστρεψαν. Ήθελα να δω πώς ήταν τώρα η πόλη που αναγκάστηκα να διαμείνω για τρεις μέρες πριν από σχεδόν τριάντα χρόνια.
Το 1988-9 μόλις μπήκα στη “Μακεδονία” (τότε ακόμη κρατίδιο της Γιουγκοσλαβίας) με τη Γερμανίδα Κορνέλια και την μεγάλη μου κόρη Δάφνη, τότε βρέφος, ένα χαλίκι του δρόμου που εκσφενδόνισε το μπροστινό φορτηγό θρυμμάτισε το παρμπρίζ του αυτοκινήτου μου. Μετά από φοβερή ταλαιπωρία, βρεθήκαμε στα Σκόπια, όπου το αυτοκίνητο έμεινε σε φυλασσόμενο από ένοπλο φρουρό γκαράζ και εμείς επί 3 μέρες σε “ΑΑΑΑ χοτέλι” (αν “έξυνες” την επιφάνεια ήταν έτοιμο να καταρρεύσει, αλλά με καζίνο), μέχρι να έρθει καινούργιο παρμπρίζ από Γερμανία και να αντικατασταθεί. Η αντιμετώπιση που είχαμε ήταν σχεδόν πάντα καλυμμένα εχθρική, με ελάχιστες εξαιρέσεις από απλούς ανθρώπους που ήταν φιλικοί. Κάποιοι προσπαθούσαν μάλιστα να μου εξηγήσουν ότι Έλληνες και «Μακεδόνες» πρέπει να είμαστε φίλοι και σύμμαχοι.
Φέτος, λόγω της κακής σήμανσης των δρόμων μπήκα κατά λάθος στο χωριό Veles (επί Γιουγκοσλαβίας Titov Veles) λίγο πριν από τα σύνορα με Ελλάδα. Το γύρισα αρκετά, μέχρι να ρωτήσω, πάντα στα ελληνικά, και να μου δείξουν το σωστό δρόμο. Χωριό ιστορικό και με αξιοθέατα, όπως είδα μετά, όπου μεγάλωσε μάλιστα και ο καταγόμενος από την Καστοριά σημαντικός αρχιτέκτονας και πολεοδόμος Αριστοτέλης Ζάχος. Κακοφωτισμένο, απίστευτα φτωχικό χωριό, κακομοιριασμένες επαρχιώτικες φιγούρες… Σε έπιανε κατάθλιψη, δεν έχω δει πιο μίζερη επαρχία. Κι αυτά, 100 περίπου χλμ από τη Θεσσαλονίκη και από την ελληνική θαλασσινή αύρα.
Ειλικρινά, μετά από 1200 χλμ Σλοβενίας, Κροατίας, Σερβίας, “Μακεδονίας” μπαίνεις στην Ελλάδα και νιώθεις, άθελα, γιατί οι “άλλοι”, οι υπόλοιποι Βαλκάνιοι, ακόμη και τώρα, δυσκολεύονται να σε δουν φιλικά. Υποπτεύεσαι ότι υπάρχει και φθόνος, αλλά φυσικά και μεγάλη ιστορική επιβάρυνση. Ελπίζω σύντομα να δημοσιεύσω ένα άρθρο για το ζήτημα των σχέσεων και σημερινών συναισθημάτων των λοιπών Βαλκάνιων προς τους Έλληνες και την Ελλάδα.
Η εικόνα της «μακεδονικής» μιζέριας μου έφερε και μιαν άλλη σκέψη, καθόλου «πολιτικά ορθή»: Ε, ας τους δανείσουμε λιγάκι το όνομα και τον Αλέξανδρο, μαζί με το Βουκεφάλα, αν αυτό τους βοηθάει να νοιώσουν «κάποιοι».
ΥΓ 1. Η επίσημη ονομασία του κρατιδίου είναι FYROM. Ελπίζω ο ΟΗΕ τουλάχιστον, πλην Ελλήνων, να χρησιμοποιεί την επίσημη ονομασία. Δεν χρειάζεται βεβαίως εμείς να ομολογήσουμε την πολιτική μας ήττα στο ζήτημα της ονομασίας. Εδώ προτίμησα να λέω «Μακεδονία», έτσι, σε εισαγωγικά. Αν έλεγα FYROM θα μου ερχόταν, άθελα, η εικόνα του πατέρα που όχι μόνο όλα τα κρεβάτια της γειτονιάς γνωρίζουν τα κατορθώματα της κόρης του, αλλά και ο ίδιος ξέρει τι γίνεται… εντούτοις μπροστά στον κόσμο την προσφωνεί «γλυκό παρθένο μου λουλούδι».
ΥΓ 2. Από Wikipedia: «Το Βέλες έγινε διεθνώς γνωστό το 2016, όταν αποκαλύφθηκε ότι μια ομάδα εφήβων της πόλης έλεγχε πάνω από 100 ιστοσελίδες που παρήγαν πλαστά άρθρα ειδήσεων για την υποστήριξη του προεδρικού υποψήφιου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, που δημοσιοποιήθηκαν σε μεγάλο βαθμό στην ιστοσελίδα κοινωνικών δικτύων Facebook και μπορεί να επηρέασαν το αποτέλεσμα των εκλογών».
